VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), “Kavram Tarihi Çalışmaları” adlı eserle tarih kitaplığını genişletmeye devam ediyor. Türk tarihçiliğinde kavramların yanlış veya anakronik kullanımlarından kaynaklanan sorunlara dikkat çekmeyi amaçlayan bu kitap, yalnızca belirli kavramların tarihine odaklanmakla kalmıyor, aynı zamanda Osmanlı ve Türk tarihinde kavram tarihi araştırmalarına dair sağlam bir zemin hazırlamayı hedefliyor.

Tarihî olay ve olguları bugünün kavramlarıyla anlamlandırma eğilimlerinin tarih yazımında yarattığı sorunların farkında olarak hazırlanan bu çalışma, sunduğu örneklerle ve çeşitli metodolojik yaklaşımlarla Türkçe tarih yazımı literatüründe önemli bir boşluğu dolduruyor. Dört ana bölümden oluşan “Kavram Tarihi Çalışmaları”, dönem, mekân, siyaset, bilim-eğitim, devlet-bürokrasi gibi farklı alanlarda 22 kavramı inceliyor. Kavramların tarihsel, toplumsal ve ideolojik bağlamlarda nasıl evrildiği ele alınırken, okuyucuya bir kavramın sadece basit bir kelime tanımından çok daha fazlasını ifade ettiği gösteriliyor. Türkçe tarih yazımına önemli bir kaynak teşkil eden kitap, "Tıpkı siyaset, toplum ya da ekonomi gibi kavramların da bir tarihi var mıdır?", "Günümüzde varlıklarını ve anlamlarını sabit kabul ettiğimiz kavramların tarihsel usullere uygun birer tarihleri yazılabilir mi?", "Kavramların tarih boyunca taşıdığı anlamlar nasıl ve neden değişmiştir?" gibi soruların peşine düşüyor. “Kavram Tarihi Çalışmaları”, tarih yazımında kavramların önemini vurgulayan ve bu kavramların doğru kullanımına özen gösterilmesi gerektiğini hatırlatan, aynı zamanda araştırma, sorgulama ve muhakeme örnekleri sunan eşsiz bir başvuru kaynağı olmanın yanı sıra, okuyucusunu da tarihsel bağlamda kavramların izini sürerek derin bir entelektüel yolculuğa çıkarıyor.

Kitaptan:

“Tarihçilikte araştırma/inceleme kadar, yazım sürecinde tercih edilen sunum biçimi, anlatı tarzları ve sözcük-terim ve kavramların eserlerde kullanılış biçimleri de önemlidir. Geçmişe ilişkin bir inceleme alanı olarak tanımlayabileceğimiz tarihin yine geçmişe ilişkin malzeme(ler)den elde edilen gerçekliği okura sunma aşamasında yazım sürecini doğru sözcüklerle doğru bir anlatımla belirlemesi son derece önemlidir. Zira yazım sürecinde geçmişe ilişkin gerçekliğin bugünün sözcükleriyle özensizce sunulması ciddi tahrif ya da en basitinden çeşitli anlaşılma sorunları yaratabilir. Her dilde olduğu gibi tarihçinin çalıştığı dilin de süreç içinde farklılaşması söz konusu olabileceği için sözcüklerin dönemsel kullanım durumlarını dikkate almak bir tarihçi için zorunluluktur. Bu bağlamda modern Türk tarihçiliğinin göze çarpan sorunlarından birinin de tarih araştırma, yazım ve öğretim süreçlerinde tercih edilen tarihsel terim ve kavramların çoğu zaman özensiz kullanımı olduğu söylenebilir. Kavramların yanlış kullanım biçimleri, ya tarihsel dönemleri dışında ya da yeni bir anlatı kurarken özgün bağlamlarından kopartılarak sunulması şeklinde görülebilmektedir. Bu sorun, tarihçinin çoğu zaman kullandığı kavramların özgünlüğü üzerine neredeyse hiç düşünmemesinden kaynaklanmaktadır. Sorunu aşmanın en doğru yolunun tarihçilerin kullandıkları kavramların tarihsel ve bağlamsal anlam çerçeveleri üzerine çok daha fazla zaman ayırarak dikkatli bir şekilde düşünmeleri olduğu söylenebilir. Bu da Türkiye’de kavram tarihi çalışmalarının artmasıyla ve kavram tarihine ilişkin Türkçe literatürün zenginleşmesiyle mümkündür.”