Prof. Dr. Ahmet Sevgi, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı’nda doktorasını yapan ve bu sahanın mütehassısı olan bir fikir adamımızdır. Emekliliğinden sonra da,Türk edebiyatına ve düşünce hayatımıza çok önemli ve çok değerli eserler sunarak katkı yapmaya devam etmektedir.
Hakkında söz etmeye çalışacağım üç kitabından ilki, “Din Anlayışında Reform” adını taşıyor.
Elbette ki, çok hassas bir mes’ele üzerinde durmaktadır. Öyleyse, önce; Prof. Dr. Sevgi’nin bu mevzudaki açıklamasına göz atmak ve bu eseri yazmaktaki niyet, maksat ve hedefinin ne olduğunu anlamak gerekir.
Diyor ki;
“İslâm’da reform” teşebbüsü bizde yeni değildir. Tanzimat’la birlikte dinî telakkiler de tartışılmaya başlanmıştır. Bazen “ıslahat” bazen “tecdit” adı altında Tanzimat’tan beri “dinde reform” tazyiki maalesef hep var olagelmiştir.”
Burada, Yazar Ahmet Sevgi’nin “dinde reform tazyiki” ifadesine dikkat çekmek isterim. Daha sözünün başında, “dinde reform” teşebbüsünün kabullenebilir bir mevzu olmadığına dikkat çekmekte ve şöyle devam etmektedir:
“Cumhuriyet’le hızlanan, hatta “1928 Dini Islah Beyannamesi” ile kuvveden fiile çıkarılmak istenen “dinde reform” meselesinin 1950’lerde tekrar alevlenmiş olduğunu görürüz. 1956’da Osman Nuri Çerman’ın neşrettiği “Dinde Reform” adlı kitapta dinde reform şöyle tarif ediliyor: “Dinde reform; dinî hükümlerin, ibadet şekillerinin, kaide ve formalitelerinin bu asrın milliyet, medeniyet, hukuk gidişine göre ayarlanması demektir.”
Bu esere, “Dinde Reform Meselesi” (1957) adlı çalışmasıyla Kemâl Edip Kürkçüoğlu cevap verir. Eşref Edip’in 1959’da hazırladığı “Dinde Reformcular” isimli kitapta, konuyla ilgili aydınlatıcı fikirler yer alıyor ki işte onlardan birkaç pasaj:
“Biz Müslümanlarca dinde reform diye bir mesele yoktur. Bu, İslâm dinine karşı bir müddetten beri açılmış olan harbin son tezahür şeklidir ki böyle bir tabirle maskelenmiştir.” (Eşref Edip)
“İslâmiyetin ne itikâdiyâtında, ne de ameliyâtında deforme olmuş bir cihet yoktur ki reforme olması bahis konusu olabilsin.” (Ali Fuat Başgil)
….
“Bu sahada yapılması gerekli harekete reform değil, İslâm’ın hakikatine götürücü ıslahat demek daha doğru olur.” (Nurettin Topçu)
Bu ifadelerden sonra, Yazar Ahmet Sevgi, kanaatini şu cümlelerle ortaya koyuyor ve maksadını açıklıyor:
“Bütün bu konuşulanlar yahut yazılıp çizilenler bizde “dinde reform” olamayacağını, lâkin din anlayışımızı değiştirmemizin de zorunlu olduğu kanaatini uyandırdı. Elinizdeki bu çalışmada ortak paydası “din anlayışında reform” olan değişik zamanlarda yazdığımız 41 makale yer almaktadır. Amacımız; dinî hayatımızın “şekil”den kurtarılarak “rûh”a inilmesine katkı sağlamak, dinin bir takım İsrailiyyat ve hurafelerden arındırılmasına karınca kararınca önayak olmaktır…”
Eserde ele alınan bâzı konu başlıklarını okurla buluşturmadan önce, Mütefekkir-Sosyolog Seyyid Ahmet Arvasî’nin “İlm-i Hâl” adlı kitabındaki “Dinî Mücedditler ve “Reformcular” başlıklı yazısından bir bölüm nakletmek istiyorum.
Diyor ki:
“Müceddit”: Yenileyici, “Reformist” ise, “yeniden şekillendirici” demek. Biri Arapça, biri Fransızca…Birçokları, bunları aynı mânâda kullanır. Hâlbuki, biz, bu tâbirleri, bizim dilimizde kazandıkları yeni mânâları içinde ele alacağız.
Şimdi, bizim dilimizde, “müceddit” ve “reformcu” kelimeleri arasında, din açısından düşünülürse, mânâ beraberliği değil, aksine zıddıyet teşekkül emiştir. Böyle olunca, biz, “mücedditlere” evet, “reformculara” hayır diyeceğiz.
(…) İslâm dünyasında rastladığımız örnekleri ile “reformculara” (!) gelince, bunlar, İslâmiyet’in özünü, temelini teşkil eden “Kitab’ı ve Sünnet’i” değiştirmek, Allah ve Resülü’nün ortaya koyduğu dinî ölçü ve esasların “bir kısmını beğenmek” ve “bir kısmını beğenmemek” tavrı içinde çalışırlar.” (Bknz. Seyyid Ahmet Arvasî, İlm-i Hâl, Burak Yayınevi, İstanbul 1997, Sf. 154-155)
Okurları bilgi sahibi yapmak bakımından, bâzı konu başlıklarını da arzetmek istiyorum:
“Din Anlayışında Reform- Kader, Tedbir ve Takdir-Cihad Anlayışında Reform-Dinin Dünyevîleşmesi-Para, Refah ve Din-Din, Menkıbe ve İsrailiyyat-İslâm ve Düşünce-Yeryüzünün İmar ve Islahı-Ramazan, Oruç ve İsraf-Her Geceyi Kadir Bil-Anlamadan Okumak-İhlâs ve Riyâ-Namaz ve Müslümanlar- Şekil Dindarlığı- Din ve Vicdan Hürriyeti…”
Kendine mahsus bir usûl ve üslûpta bir kitap!..
Mutlaka okunmalı!..
(İsteme: Tlf: 0.535.987 01 67 A. Sevgi/ 0. 332. 353 62 27 Palet Yayınları)
